De vernederden en vertrapten

De 'vernederden en vertrapten' zijn de weerlozen, wier hart zuiver en kwetsbaar is, en een gemakkelijke prooi van 'Profiteurs en zwendelaars. Zij zijd altijd slachtoffer, maar zelfs in hun uiterste ellende zijn zij menselijker en trotser dan de beulen. Een van hen is Natasja Nikolajefna Ichmenjef, de dochter' van een eerzaam en gewetensvol rentmeester. Zij is opgegroeid in de warme bescherming van haar vaders huis, en vlak naast haar leeft de jonge Iwan (Wanja), die voor haar geluk bestemd is. Maar wanneer het ongeluk eenmaal het huis van haar vader getroffen heeft, treft het ook haar hart, en geeft zij zich zonder voorbehoud, wetend wat komen zal, aan de man die haar ongelukkig moet maken. Alosja, haar minnaar, is een goede jongen, een en al openhartigheid, en vol plannen voor de toekomst die zich nooit verwezenlijken zullen. Hij leeft op de impuls van het ogenblik en achter hem staat zijn vader, vorst Pjotr Aleksandrowietsj Walkofski, die met geniale doortraptheid de zwakkeling bespeelt en misbruikt voor zijn doeleinden. Met een merkwaardig soort helderziendheid beleven deze mensen hun lot. Natasja, die het schamele einde voorziet; Alosja die terwijl hij ze uitspreekt de grond onder zijn vurige liefdesbeloften ziet wegvallen; vorst Walkofski,die met een onverholen genoegen in eigen gemeenheid de motieven van zichzelf en van de anderen doorziet. Een wezen apart in dit verhaal is Nelly, een bijfiguur, die in eerste aanleg gekopieerd schijnt van Dickens' heldin uit', The old Curiosity Shop, maar die gaandeweg de smartelijke luciditeit van al Dostojewski's kinderfiguren vertoont: kinderen die voelen als volwassenen maar nog volstrekt onbeholpen zijn in hun uitingen.