Scharpenelle, klein verhaal van een Grote Oorlog

Bij de inval van de Duitsers in Leuven werd een verschrikkelijk bloedbad aangericht onder de burgerbevolking; oorlogspropaganda deed de Duitse soldaten immers overal ‘franc-tireurs’ zien. Onder de slachtoffers: het gezin van dokter Scherpeneel. Zijn vrouw blijft dood achter, hijzelf overleeft de wreedheden, hun dochtertje van drie is spoorloos. Een paar jaar later hoort hij dat achter de IJzer, in het tot veldhospitaal omgevormde Hotel Océan (De Panne), een oorlogsweesje werd opgenomen. Het meisje noemt zich ‘Scharpenelle’. Hij denkt dat dit zijn dochtertje Isabel moet zijn en gaat naar haar op zoek. Wanneer dit meisje niet zijn dochter blijkt te zijn, adopteert hij haar.
In 1938 – Isabel Scherpeneel is dan vooraan in de twintig – gaat zij op zoek naar haar verleden. Ze stoot op het verhaal van vijf Vlaamse soldaten die aan het front een meisje vonden van ongeveer drie jaar oud te midden van een door shrapnell doorboord huis. Van haar ouders was geen spoor te bekennen, haar twee zusjes bleven verminkt achter. Foto’s van de verminkte lijkjes gingen de wereld rond en werden ingezet als propaganda om de Amerikaanse publieke opinie zo ver te krijgen dat de USA daadwerkelijk zou deelnemen aan het conflict. Het meisje dat het bombardement overleefde, werd geadopteerd door de vijf soldaten die haar als een soort mascotte bij zich hielden. Ze noemden haar Elisabeth Shrapnell. Ook van dit gegeven werd dankbaar gebruik gemaakt in de propaganda: men gaf een prentbriefkaart uit waarop de vijf soldaten poseerden met Elisabeth Shrapnell en één van de soldaten maakte een liedje over haar.
Is Scharpenelle dan eigenlijk deze Elizabeth Shrapnell? Uiteindelijk moesten de soldaten Elizabeth Shrapnell ‘afgeven’, maar niet nadat zij haar plechtig beloofd hadden ooit terug te keren. Eén van de vijf zou de Grote Oorlog toch wel overleven? Hij zou dan haar vader zijn...
Scharpenelle probeert uit te zoeken wat er van de vijf soldaten geworden is en komt uiteindelijk in een Internationaal Militair Hospitaal terecht.
Een artikel uit de krant vertelt over een afgelegen deel van dit ziekenhuis het volgende: ‘Vreemdelingen mogen het niet naderen, oud verpleegden van het ziekenhuis, die het geheim weten, blijven vrijwillig uit de buurt. De eenigen, wien de toegang niet geweigerd wordt, zijn een zestal met zorg uitgekozen doctoren en ongeveer 25 verpleegsters. In dit gebouw leven 80 ‘doode mannen’, slachtoffers van den wereldoorlog. De wereld gelooft, dat zij dood zijn, zelfs hun familieleden is officieel meegedeeld, dat zij gevallen zijn. Op de officieele doodenlijsten komen zij voor onder de namen van hen, “die gevallen zijn op het veld van eer”. Maar zij leven nog steeds! De reden voor hun geheime afzondering is hun afgrijslijk uiterlijk en hun verminkingen, veroorzaakt door bommen en gifgassen. Ieder van deze 80 wrakken, die eens mannen waren, is nu geheel verlamd, blind, doof en stom. Het eenige, dat zij volgens hun verzorgers kunnen doen, is ademhalen en eten. (…) Zij liggen in bedden, die den vorm hebben van waschmanden, waarin zij gemakkelijker verpleegd kunnen worden dan in gewone bedden. Sommigen waren bijna nog jongens, toen de oorlog uitbrak, die hen misvormde tot wezens, hulpeloozer dan een dier.’
En zo is 'Scharpenelle, klein verhaal van een Grote Oorlog' in wezen opgebouwd uit verschillende waar gebeurde kleine verhalen, authentieke liedjes en gedichten, die een mozaïek schetsten van de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog.