De pyromaan

Karlstad (40.000 inwoners) ligt in Zweden. In deze tamelijk overzichtelijke gemeenschap is in 1959 een pyromaan bezig geweest. Over dit gebeuren en het zoeken naar de dader gaat deze roman, die naar de vorm een heel bijzondere is. Uitgaande van de zelfde gegevens, beschrijven namelijk drie auteurs de beroering, die de Karlstadse pyromanie bij de direct betrokkenen en de toch ook bedreigde toeschouwers (Karlstad handelt niet alleen in hout maar gebruikt het, net als overal in Zweden in zwang is, ook veel als bouwmateriaal) verwekt. Deze drie schrijvers zijn de dichter-romancier J. Bernlef, de journalist Carl Olof Bernhardsson en de cineast Bob Langestraat (die Bernlefs 'Onder de bomen' heeft verfilmd). Zij hebben alle drie maar elk voor zich het verhaal volledig op papier gezet. Dit is de essentiële betekenis van deze roman. De lezer mag de drie 'uitvoeringen' in iedere volgorde lezen; de volgorde van afdrukken is onbelangrijk. Al lezende creëert hij de roman via de visies van Bernlef, Bernhardsson en Langestraat of Bernhardsson, Bernlef en Langestraat of (gaat u maar door). Het gaat om de gezichtspunten, om de opvattingen van de werkelijkheid en om wat de lezer ervan maakt. (Het fotomateriaal tart hem bij dit maken met een ironisch commentaar: het wijst hem op de fictie die Bernlef bedrijft of het relativeert via een 'lege' werkelijkheid de verslaggeving van Bernhardsson.)